منطقه طلایی مدیریت

راهكارها و الگوهاي طراحي و راه‌اندازي مراكزR&D تعاون

راهكارها و الگوهاي طراحي و راه‌اندازي مراكزR&Dتعاون

 

نویسنده : سعيد زرگراني (كارشناس مسئول تحقيقات و پژوهش هاي آماري)

 منبع : سايت وزارت تعاون

 

چكيده: انتخاب موضوع فوق بدليل اهميت شناخت فضاهاي تحقيقاتي و شناسايي منابع اصلي توسعه در جهان مي‌باشد و كشورهاي توسعه يافته با استفاده از الگوهاي مورد اشاره موفق شده‌اند پيشرفت در زمينه‌هاي اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي هنري را تسريع نمايند. در بند 4 اصل سوم قانون اساسي نيز چنين آمده است: (تقويت روح بررسي و تتبع و ابتكار در تمام زمينه‌هاي علمي و فني و فرهنگي و اسلامي از طريق تأسيس مراكز تحقيق و تشويق محققان). با توجه به اهميت پژوهش علوم انساني در توسعه اخلاق و معنويت نيز توسعه متوازن تكنولوژي و فرهنگ اجتناب‌ناپذير است.

 

واژه‌هاي كليدي: R&D، تحقيق و توسعه، پژوهش، بخش تعاون

 

( مقدمه )تحولات شگرف و رشد روز افزون علم و تكنولوژِِي در ربع پاياني قرن بيستم و محوريت علوم الكترونيك و فن اوري ارتباطات در گستره فن و تكنولوزي باعث گرايش محققان و پژوهشگران و شركت هاي پيشتاز طراحي مهندسي به بهره مندي از مباني و اصول آن گرديد . جهت تداوم فعاليتهاي توليدي و تجاري پرداختن به امور تحقيقاتي و پژوهشي امري بديهي است و ايجاد مراكز تحقيق و توسعه اجتناب ناپذير است .در ابتدا نگرش ما به موضوع مي بايستي بصورت (كلان نگر ) باشد .در عصر ما ديگر تمدني متناجس و يكدست وجود ندارد . در نگرش پست مدرنيسم نه تنها همجواري مباحث مختلف التقاط و همزيستي را مجاز مي شمارد. ذوق و سليقه ها بصورت تركيبي شده است و فرهنگ ها و ارزشها در هم مي آميزد .كارگران ترك در آلمان – عطر فرانسوي در كشورهاي آسيائي و افريقائي - مستخدمه هاي فيلي پيني در دوبي – خريد باشگاه ورزشي انگليسي توسط سرمايه دار روسي همگي موجب اختلاط اقوام مختلف شده است .

 

نگرش پست مدرن جوهره در سازمان اجتماعي نظام هاي توسعه يافته دارد . جوامع رو به توسعه غالبا" موفق به تجربه مدرنيسم با مختصات تعريف شده اش نشده اند. گرچه ظهور چندگانگي فرهنگي يا اصطلاحا" همزيستي فرهنگي در مكاني معين از طريق فشردگي زمان و فضا و محيط‌هاي مجازي تحقق يافته است . در هم ريختگي ها به كثرت و تعدد فرهنگي در يك جامعه تاثير مي گذارد .يعني همان جرياني كه رابرت دال به عنوان كثرت گرائي تعرض آميز از آن نام مي برد و اين تعدد و ناهماهنگي فرهنگي همواره با برخوردها و ستيزه جويي هاي اجتمائي همراه بوده است و بيشتر در كشورهاي در حال توسعه به صورت يك بيماري درآمده است ازسوي ديگر ارتباط ها جرياني رو به يكسان سازي دارند . كه مك لوهان آن را دهكده جهاني مي خواند

 

در واقع راديو –تلويزيون –ماهواره اينترنت – در مردم جهان يك ديدگاه جهاني به وجود مي اورد كه از آن بعنوان باورهاي عمومي جهان نام مي برد . باورهاي عمومي جهان از طريق رسانه‌هاي الكترونيكي شكل مي گيرد و مي تواند دولتها را نا توان سازد و به گروههاي تحت محاصره اميد رهائي دهد . اين وضع كه براي اولين بار در تاريخ جهان ديده مي شود . ديويد هاروي از اين شرايط با عنوان فشردگي زمان و فضا – زمان و مكان نام مي برد . تعدد و ناهماهنگي فرهنگي مقابل يكديگر صف آرايي مي كنند . در هنگام تلاقي فرهنگها هويت هاي مرزي عر صه اختلال و نهايتا" التقاط مي شوند . با نگرش فلسفه و حتي جهان شمول استنتاج مي شود كه سطوح مختلف هستي با گذشت زمان در كنار هم جاي مي گيرند و در هنگام بر خورد و تلاقي جايگزين يكديگر مي شوند .در جوامع در حال توسعه هنگامي كه تعدد و كثرت رو به گفتگو و تعامل نباشد ميدانگاه تنش خواهد بودبنيادي ترين اصل فشردگي زمان و فضا است كه با قاطعيت ما را به سوي محيطهاي مجازي رهنمون مي سازد . محيطهاي مجازي عينا" شامل محيطهاي طبيعي محيط شهر – محيط كار محيط عبادتگاه - محيط دانشگاه و محيط خانه نميشود. محيط مجازي در اصل فاقد هر گونه محيط زمينه ساز فردي است بدان معني كه پايگاه اجتماعي – اقتصادي افراد - سن –جنس و محيط زندگي و شيوه زندگي طبقات اجتماعي در محيط مجازي جايگاه بسيار ضعيفي دارد. محيط مجازي يك محيط الكترونيكي و نوري است . ماهيت محيط مجازي گسترده تر از محيط جغرافيائي است يك محيط مجازي مي تواند يك محيط معماري – محيط كارگاهي – محيط تخيلي رواني – محيط پزشكي محيط متافيزيكي- ويا محيط جغرافيائي باشد . ذكر مقدمه فوق به جهت اهميت فوق‌العاده شناخت فضاهاي تحقيقاتي و شناسائي منابع اصلي توسعه در جهان مي باشد. كشورهاي توسعه يافته با استفاده از اين الگوها موفق شده اند پيشرفت در زمينه هاي اقتصادي اجتماعي / فرهنگي /هنري راتسريع نمايند . اما در زمينه تحقيق و پژوهش در كشورمان ابتدا به قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران استناد مي كنيم در بند 4 اصل سوم قانون اساسي چنين آمده است :((تقويت روح بررسي و تتبع و ابتكار در تمام زمينه هاي علمي و فني و فرهنگي و اسلامي از طريق تاسيس مراكز تحقيق و تشويق محققان )) باتوجه به اهميت طرح ها و پژوهش هاي علوم انساني در توسعه اخلاق و معنويت نيز ‌توسعه متوازن تكنولوژِي و فرهنگ اجتناب ناپذير است .

 

تحقيق و پژوهش در فطرت انساني وجود دارد كه موجب پيشرفت و تكامل بشر شده است . اگر چنانچه مشكل كمبود اعتبارات مورد نياز بر طرف شود . محدوديت ها از بين مي رود و مديران لايق و شايسته در عرصه پژوهش جذب مي شوند تا گامي جدي جهت كيفي كردن تحقيقات برداشته شود . پژوهش كشور يقينا" پتانسيل بالاتر از آنچه تصور مي شود را دارد و پشتيباني هر جه بيشتر از آن بسيار سريع نتيجه خواهد داد . در حال حاضر بالغ بر 360نشريه علمي در كشور منتشر مي شود و در چند سال اخير رشد بالايي داشته است ؛همچنين وجود 416موسسه پژوهشي ملي در سطح كشور ؛ موتورهاي قوي براي توليد علم و فن آوري محسوب مي شوند . فعاليت 84 قطب علمي و 160 انجمن علمي و صنعتي داخلي و خارجي ؛ زمينه حمايت همه جانبه و افزايش انگيزه هاي لازم جهت توسعه فعاليت هاي علمي و پزوهشي افراد مستعد و خلاق فراهم مي گردد . با استفاده از نقشه جامع علمي كشور از تجربيات ساير كشورها درس بگيريم تا با برنامه ريزي از پراكنده كاري پرهيز كنيم

 

((تعاريف ))در آغاز تاريخ بشر ؛ انسان در صدد پي بردن به قاعده و نظم موجود در پديده ها و رويدادهاي جهان اطراف خود بوده است . بدين جهت به كشف قوانين ؛ اصول و نظريه هاي حاكم بر پديده ها ؛ رويداد ها نايل آ مده است بايد توجه داشت كه اين قوانين و اصول تحت شرايط خاصي اعتبار دارد . اين شرايط زير بناي صحت آنها را تشكيل مي دهد براي مثال در قانون سقوط آزاد اجسام ؛ شرط اصلي آ ن است كه هيچگونه نيروي ديگري به جز جاذبه زمين بر جسم وارد نشده باشد ؛ در غير اين صورت سرعت جسم تحت تاثير نيرويي به جز جاذبه زمين قرار خواهد گرفت . در نتيجه قانون سقوط آ زاد ممكن است كاملا" در آن حالت صادق نباشد . به عنوان مثال اگر در شرايط طبيعي شيئي را از بالاي يك عمارت بلند پرتاپ كنيم اين شيي با سقوط آزاد و به سرعت به زمين مي خورد . اين چنين رابطه اي بدون توجه به زمان و مكان امري ثابت بوده و تغيير ناپذير است . بر اين اساس ثبات و استمرار وقوع پديده ها امري منطقي است كه علم بر پايه آن بنا شده است .

 

به عبارت ديگر در استفاده از روش علمي براي پيش بيني وقوع پديده ها در جهان پيش فرض آن است كه اين پديده ها اتفاقي و بي نظم نبوده و قابل پيش بيني است . زيرا در غير اينصورت انجام تحقيق و پژوهش علمي غير ممكن بود. تحقيق و پژوهش علمي كه همان كاربرد روش علمي است در جستجوي شرايطي است كه تحت آنها پديده خاصي رخ مي دهد . و مشخص كردن شرايط ديگري است كه تحت آ ن ها اين پديده رخ نمي دهد. به عبارت ديگر قضيه اصلي روش علمي آ ن است كه تحت چه شرايط خاصي پديده رخ مي دهد. بنابراين چنانچه آن شرايط را بوجود آوريم . آن پديده رخ خواهد داد. برخي اوقات ممكن است كه شرايط خاص به وجود آمده باشد اما پديده مورد نظر رخ ندهد . پي بردن به اين گونه حالت موارد استثنايي و مواردي است كه در يك موقعيت ممكن است وجود داشته باشد از اين رو هدف تحقيق آن است كه شرايط استثنايي را جدا كرده و به حالت هاي كلي بپردازد . تعريف هاي گوناگوني كه براي تحقيق به دست داده شده است مي‌توان يك تعريف ساده به شرح ذيل عرضه كرد: تحقيق عبارت است از فرآيند جستجوي منظم براي مشخص كردن يك موقعيت نامعين. بنابراين، تحقيق فرآيندي است كه از طريق آن مي‌توان دربار‌ة «ناشناخته» به جستجو پرداخت و نسبت به آن شناخت لازم را كسب كرد. در اين فرآيند از چگونگي گردآوري شواهد و تبديل آنها به يافته‌ها تحت عنوان روش شناسي ياد مي‌شود. اين سؤال كه چگونه داده‌ها گردآوري شود و مورد تفسير قرار گيرد. به طوري كه ابهام حاص از آنها به حداقل ممكن كاهش يابد، مربوط به روش شناسي تحقيق است. پاسخ اين سؤال را مي‌توان و با توجه به قواعد و اصول مورد استفاده در پژوهش‌ها و ديدگاه‌هاي فلسفي زيربنايي آن‌ها به دست داد. عوامل مؤثر در افزايش تحقيق و توسعه (R&D) 1- تحول در تحقيقات و پژوهش: تحولات اخير در (IT) موجب شده منابع مالي بيشتري جهت تحقيق و توسعه بوجود آيد. 2- فن‌آوري و اطلاعات: انقلاب فراوري و اطلاعات و پيشرفت‌هاي سريع در عرصه (ICT) موجب شده است كه طيف وسيعي از توليدات و خدمات و كالاها وارد بازار شده و مراكز (R&D) سازمانهاي خصوص و دولتي روش‌هاي جديدي جهت همگامي با تغييرات بوجود آمده ابداع نمايند.

 

«زمينه‌سازي جهت ايجاد مراكز تحقيق و توسعه در ايران»- شناسايي رشد و پرورش استعدادها و خلاقيت‌هاي نوآوران - توليد دانش و بومي كردن علم- توسعه كيفي و كمي پژوهشسراها و ايجاد حلقه اتصال بين پژوهشسراها - كاربردي نمودن علوم و ارتباط دادن آن با زندگي و نيازهاي جامعه - ارزش بخشيدن به دستاوردهاي علمي و فني جوانان - پشتيباني و حمايت علمي و مادي از مبتكران و پژوهشگران - آماده‌سازي نسل جوان براي ورود به ميدان رقابت‌هاي علمي - ارتباط با مؤسسات معتبر علمي و فرهنگي داخل و خارج از كشور

 

«فرصت‌هاي موجود در طراحي مراكز تحقيق و توسعه تعاون»- وجود محققان و متخصصان داخلي و خارجي - دسترسي به شبكه اينترنت- ارزشمند بودن فرهنگ تعاون در اصول و مباني ديني و فرهنگي - وجود مراكز علمي تحقيقاتي داخلي و خارجي - امكان همكاري با دانشگاهها و دانشجويان علاقمند و مستعد- استفاده از مشاركت علمي و مالي ساير دستگاهها

 

در ايجاد مراكز تحقيقاتي تعاون مي‌بايستي نگرش ما نسبت به محققان مراكز تحقيقاتي و دانشگاهها مثبت باشد و توجه بيشتري به ابتكار و نوآوري در ارائه ديدگاههاي نوين علمي معطوف گردد.

 

«اهداف راهبردي در طراحي و راه‌اندازي مراكز تحقيق و توسعه تعاون»

 

- تسهيل روند تحقيقات و مستندسازي نتايج آنها در بخش تعاون - ارتقاء جايگاه تحقيق در تصميم‌گيري و تصميم‌سازي بخش تعاون - اشاعه فرهنگ تحقيق و پژوهش در خصوص مسائل تعاون - ايجاد و توسعه بسترهاي مناسب براي خلاقيت و نوآوري در بخش تعاون - جلب مشاركت مراكز علمي و پژوهشي در راستاي پژوهش‌هاي بخش

 

جهاني‌ شدن تحقيق و توسعه (R&D Globalization)

 

جهاني ‌شدن تحقيق و توسعه (R&D) به همراه تغييرات سريع بين‌المللي، تأثير بسزايي بر ساختار صنعتي، فعاليت‌هاي تجاري و شرايط علمي در سطح ملي و منطقه‌اي دارد رشد و فراگير شدن (R&D) در سطح بين‌المللي مي‌تواند از طريق تعامل بين مراكز (R&D) فعال در حوزه‌هاي مشخص و مشترك با ديگر مراكز R&Dكه به صورت بالقوه توانايي همكاري در اين حوزه‌ها را دارند صورت پذيرد.

 

«پيشنهادات»

 

اجرايي شدن موارد زير در تقويت و توسعه مديريت منابع پژوهشي تأثير قابل توجهي خواهد داشت: 1- تدوين نظام جامع مديريت منابع پژوهشي كشور در راستاي اهداف سند چشم‌‌انداز 20 ساله و برنامه‌هاي پنج ساله توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشور 2- تشكيل كار گروه برنامه‌ريزي و مديريت منابع پژوهشي در شورايعالي (علوم تحقيقات و فن‌آوري) به منظور ساماندهي منابع پژوهشي از فرآيند سياستگذاري تا اجرا 3- تشكيل دبيرخانه دائمي مديريت منابع مالي (R&D) 4- تفكيك و شفاف‌سازي بودجه‌هاي پژوهشي به موضوعات بنيادي كاربردي و توسعه‌اي در مراحل قانون‌گذاري، سياستگذاري، برنامه‌ريزي و اجرا5- اصلاح قوانين و آئين‌نامه‌هاي مرتبط به منظور حصول جايگاه مناسب براي واحدهاي R&Dو بنگاههاي توليدي در بودجه‌هاي تحقيقاتي و پژوهشي كشور 6- تقويت دفاتر ارتباط با تحقيق و پژوهش دانشگاهها از نظر جايگاه سازماني، ساختار و تشكيلات سازماني، اختيارات و مسؤليت‌ها، بودجه‌هاي در اختيار و به ويژه ‌برنامه‌ها و فرآيندهاي اجرائي به منظور هدايت هر چه بيشتر پروژه‌هاي دانشگاهي به سمت موضوعات كاربردي و توسعه‌اي مورد نياز

• < قبلی
• بعدی >