چقدر سرمایه‌ایم؟
- توضیحات
- نمایش از یکشنبه, 15 دی 1392 07:08
- بازدید: 1486
چقدر سرمایه‌ایم؟!
وضعیت سرمایه انسانی در کشورمان نگران کننده است و این نگرانی در حوزه نیروی کار و اشتغال بیشتر به چشم می‌خورد.
کشورمان در رتبه نود و چهارم جهانی از لحاظ شاخص سرمایه انسانی قرار دارد و پایین‌ترین کشور در گروه کشورهای دارای درآمد متوسط رو به بالا در منطقه آسیا و اقیانوسیه است. رتبه‌های ایران در محورهای چهارگانه مورد سنجش بسیار پراکندگی دارند و از رتبه ۶۸ در محور آموزش تا رتبه ۱۱۹ در محور نیروی کار و اشتغال را در بر می‌گیرند. نرخ بالای ثبت نام در بخش آموزش علت بالا بودن رتبه کشورمان در محور آموزش است اما به دلیل وجود شکاف جنسیتی عظیم در مشارکت اقتصادی و نرخ پایین مشارکت نیروی کار ۱۵ تا ۶۴ سال، در محور نیروی کار و اشتغال رتبه پایینی را به خود اختصاص داده‌ایم.
آموزش بی‌ثمر
نگاهی دقیق‌تر و موشکافانه‌تر به جزییات آمار و ارقام معیارهای سنجش شاخص سرمایه انسانی حاوی نکات جالب و بدیعی است. از میان محورهای چهارگانه سنجش سرمایه انسانی، بهترین رتبه ایران در محور آموزش و تحصیلات است و این در حالی است که بخش قابل توجهی از ثمرات نظام آموزشی – یعنی نیروهای زبده تحصیلکرده – نهایتاً به اندازه نیروی بالقوه‌شان برای کشور مفید نخواهند بود. نرخ بسیار پایین مشارکت زنان در جمعیت نیروی کار، نرخ بیکاری بالا و همچنین مهاجرت گسترده سرمایه‌های انسانی و به طور ویژه فرار مغزها از کشورمان، همگی منتج به هدررفت سرمایه‌های صرف شده در نظام آموزشی می‌گردند. جامعه شناسان و اقتصاددانان به علل و عوامل بسیاری برای فرار مغزها اشاره نموده‌اند که برخی از این علل به طور تلویحی در جداول گزارش سرمایه انسانی تبیین شده‌اند. عدم تناسب میان دستمزد و بهره‌وری، نرخ بالای بیکاری جوانان و ابهام در آینده شغلی، رتبه بسیار پایین کشور در شاخص‌های آزادی و دمکراسی، نبود شایسته سالاری در سلسله مراتب مدیریتی و بالأخره مهیا نبودن فضای مناسب جهت شکوفایی استعدادها از جمله این مواردند.
سلامت جسمی و روانی
اقدامات انجام شده در حوزه سلامت و تندرستی در کشورمان اگرچه طی سال‌های اخیر باعث پیشرفت‌های چشمگیری در زمینه ریشه کن شدن بسیاری از بیماری‌های خطرناک و مسری و همچنین ارتقای سطح بهداشت مادران و نوزادان شده‌اند، ولی چشم پوشی و غفلت از احوال روحی جامعه باعث ایجاد شکاف گسترده‌ای میان سلامت جسمی و روانی جمعیت کشورمان شده است که نتیجه آن قرار گرفتن وضعیت استرس و افسردگی مردم ایران در پله‌های ۱۱۷ و ۱۰۸ جهانی از بین ۱۲۲ کشور بوده است.
زیرساخت‌های ارتباطی
ضعف‌های موجود در بخش ارتباطات مجازی از دیگر عواملی‌اند که منجر به افت رتبه ایران در جدول جهانی سرمایه انسانی شده‌اند. مجمع جهانی اقتصاد با تمرکز بر شاخص‌هایی همچون دسترسی به اینترنت در مدارس، تعداد مشترکان اینترنت، دسترسی به محتوای دیجیتال و گستره کاربرد شبکه‌های اجتماعی مجازی به ارزیابی وضعیت ارتباطی کشورها پرداخته است که در مورد شاخص نخست کشورمان در رتبه بسیار نازل ۱۱۰ ایستاده و در شاخص‌های دیگر نیز جایگاه‌مان تعریف چندانی ندارد. لذا شایسته است در ابتدای امر بکوشیم تا با تقویت زیرساخت‌های مخابراتی از طریق افزایش پهنای باند و بالتبع افزایش سرعت اینترنت بر تعداد کاربران و ضریب نفوذ اینترنت بی‌افزاییم و سپس به فکر استفاده گسترده‌تر از این پتانسیل نوین در ابعاد مختلف باشیم.
توهم هوش ایرانی
نکته جالب توجه دیگر در گزارش سرمایه انسانی مجمع جهانی اقتصاد، ارایه آمار متوسط ضریب هوشی ساکنان کشورهای گوناگون است. بررسی مقایسه‌ای این داده برای کشورهای مختلف نشان می‌دهد که تصور همیشگی ما ایرانیان در رابطه با بالاتر بودن ضریب هوشی خود در مقایسه با سایر کشورها ادعایی پوچ و بی‌اساس است و شاهد آن مقادیر ضریب هوشی به ترتیب ۵/۹۳ و ۱/۸۹ واحدی برای کشورهای همسایه ما ارمنستان و ترکیه است که از مقدار ضریب هوشی گزارش شده برای کشورمان بیشتر است. در عمده طبقه بندی‌های ضریب هوشی، اندازه نرمال این متغیر را بین ۹۰ تا ۱۱۰ عنوان می‌کنند – ۵۰ درصد مردم جهان در این محدوده قرار می‌گیرند – در حالی که این شاخص برای کشورمان ۶/۸۵ گزارش شده است.
منبع:www.iraneconomics.com