ویژگی های بسته بندی مطلوب

ویژگی های بسته بندی مطلوب

مقدمه:
دریک تقسیم بندى کلى، سه سطح اصلى مى توان براى هر کالا در نظر گرفت. اولخود کالاست که شامل خدماتی مشکل گشا یا فوایدی اساسى است که خریداران درهنگام خرید آن را انتظار دارند. در سطح بعدى طراحان کالا بر مبناى شالودهکالا، یک کالاى واقعى را به وجود مى آورند که بسته بندى در این سطح قرارمى گیرد. بسته بندى به همراه مواردى مثل طرح و نام تجارى و کیفیت به نحوىبا هم ترکیب مى شوند که ارائه کننده فایده اصلى کالا باشند. آخرین سطحى کهمورد توجه قرار مى گیرد مزایاى اضافى مثل خدمات پس از فروش، تضمین ها ونصب و شرایط تحویل است. بسته بندى سبب ساز اولین ارتباط مستقیم با مشترىاست و تا حد زیادى وظیفه ارائه یک تصویر ذهنى مطلوب از کالا را به عهدهدارد. از نظر روانى اولین برخورد و تصویرى که ما از اشخاص داریم مهم ترینتصویر و تعیین کننده ترین است. حتى در یادآورى اشخاص بعد از 20 سال، تصویراولیه آنها به ذهن ما مى آید. این قاعده در مورد کالا هم صادق است.

بسته بندى:
آمارى8000 ساله از بسته بندى در دست است که به صورت ظروف ساخته شده از حصیر وهمچنین ظروف گلى و لعابى زمخت در بین النهرین و مصر کاربرد داشته است. درتعاریف جدید، بسته بندى به معنى ساخت و تعبیه و تهیه ظرفى است که سلامتکالاى مظروف یا محتواى خود را در فاصله زمانى بعد از تولید و در مراحل حملو نقل و انباردارى و توزیع مصرف نهایى حذف کرده و از صدمات و خطراتاحتمالى فیزیکى یا شیمیایى جلوگیرى مى کند.

بهتعبیرى بسته بندى، چراغ قرمزى است در برابر توقف عابران جلوى ویترین خردهفروشى ها و به حق آن را به عنوان «فروشنده خاموش» مى شناسند. بسته بندى،چهره کالاست. چون مشترى از طریق بسته بندى محصول را شناسایى مى کند. بستهبندى پیام تولید کننده را به خریدار مى رساند و بین آنها ارتباط برقرار واطلاع رسانى مى کند. بسته بندى به محصول شخصیت مى دهد و محافظت از کالا رادربرابر ضربه، رطوبت، شرایط اقلیمى، بوها، گازها، ارتعاش، میکرو ارگانیسم،فشار، متلاشى شدن و حشرات به عهده دارد. تعدادى از تئوریسین هاى بازاریابىاز بسته بندى به عنوان پنجمین متغیر قابل کنترل بازار (در کنار محصول وقیمت و مکان و ترفیع) یاد مى کنند.

امروزهبسته بندى به عنوان یک صنعت در دنیا معرفى و مطرح مى شود و براى آن انواعمختلفى برمى شمارند: در بعضى موارد بسته بندى پس از مصرف شدن محتواى اصلىکاربرد مجدد پیدا مى کند یا اینکه پس از مصرف، دور ریخته مى شود. در تقسیمبندى هاى دیگر بسته بندى را از نظر مواد اولیه (چوبى، مقوایى، کیسه اى،پلاستیکى) از نظر محتوایى (میوه جات، لوازم خانگى) از نظر تکنولوژى تولید(بسته بندى وکیوم روکش پلى اتیلن...) و از نظر مراحل تولید (بسته بندىبراى مصرف کننده مثل شامپو و لوازم بهداشتى و... بسته بندى براى حمل و نقلبه منظور حفاظت و ایمنى... بسته بندى بزرگ صنعتى مثل استفاده از پالت) تقسیم بندى مى کنند.

ویژگى هاى بسته بندى مطلوب:
بستهبندى به عنوان یکى از ابزارهاى مهم بازاریابى شناخته مى شود و شرکت ها ودولت ها براى افزایش توان رقابتى خود در بازارهاى داخلى و خارجى از آن سودمى برند. امروزه از بسته بندى فقط براى محافظت از کالا استفاده نمى شود،بلکه براى آن نقش ها و مسؤولیت هاى زیادى قائلند. از جمله اینکه ارزشافزوده ایجاد کند و به خریدار پرستیژ و اطلاعات دهد. باید مشترى را جلبکند، جذابیت داشته باشد، شخصیت و شأن مشترى را حفظ کند و به مصرف کنندهاحترام بگذارد. فرهنگ و ارزش ها را در کشور هدف در نظر داشته باشد و ازفرهنگى استفاده کند که براى مردم لذت بخش است. نوع و جنس مواد اولیه ازنظر بهداشتى و ایمنى مناسب انتخاب شود و سلامتى در مورد مصرف را تضمینکند. گفتنى است نباید هزینه بسته بندى آنقدر زیاد باشد که بهاى فروش کالارا نسبت به کالاهاى مشابه غیر قابل رقابت کند. بسته بندی باید طورى طراحىشود که دسترسى به کالا راحت و به راحتى قابل حمل باشد، به خود کالا لطمهنزند و مطابق با استانداردها، مقررات بازار و کشور مورد نظر باشد.

موادمصرفى، قابل بازیافت باشد، تولید پسماند نکند و به محیط زیست لطمه نزند(در کشور آلمان مدت هاست جنبشى به نام «تفکر سبز» براى کنترل بسته بندى دربرابر آسیب به طبیعت به وجود آمده است). بسته بندى باید طورى باشد کهقابلیت هدیه دادن را داشته و با شرایط آب و هوایى کشور مورد نظر همگون وهماهنگ باشد، اوزان کشور هدف را در نظر داشته باشد و فرهنگ و سلیقه وعادات خریداران در نظر گرفته شود و با ساختار بازار خرده فروشى سازگارىداشته و سطح درآمد و قدرت خرید مشتریان را در نظر داشته باشد. ترکیب صفاتظاهرى بسته تداعى کننده مشابهت و تلقین کننده کیفیت برتر و رنگ آمیزى واشکال و خطوط و رنگ و طرح مبین خواص کالا باشد. مواد تشکیل دهنده کالا رااعلام و مخابره و آنالیز محصول را ذکر و نحوه مصرف رابیان کند. چنانچهخطراتى درمورد مصرف وجود دارد ذکر کند و شرایط نگهدارى و تاریخ مصرف وتاریخ تولید و قیمت و اندازه و حجم وزن و ارتفاع را بنویسد و به راحتى وبا کمترین کوششى قابل رؤیت باشد.

طراحى بسته بندى:
به طور کلى در بسته بندى محصولات دو جنبه عمده زیر مورد توجه قرار مى گیرد:
1. کاربردى بودن
2. جذابیت

جنبهکاربردى بسته بندى، ناظر بر ویژگى هایى مثل حفاظت از محصول، سهولت استفادهاز محصول و سهولت جابه جایى محصول است. جذابیت بسته بندى بر زیبایى شکل ورنگ و نوشتار آن دلالت مى کند.

طراحباید ابتدا تمام اطلاعات لازم درباره محصول، بازار، رقبا و کارفرما و... را به دست آورد. این اطلاعات شامل بودجه، زمان لازم براى انجام و اتمامکار و موضوعات فنى و مقررات قانونى و اهداف طراحى و استراتژى بازاریابى وخصوصیات برجسته محصول است که آن را از بقیه متمایز مى کند. طراح با مطالعهنشریات و گزارش هاى تخصصى و پرس و جو، از خرده فروشى ها و... به جمع آورىو تحقیق مى پردازد. وى باید بداند چه تعداد جعبه باید تولید شود و ماشینهاى موجود در چه شرایطى هستند. بالاترین سرعت مناسب تولید چیست و تناسب آنبا تولید سالانه چگونه است؟ طراح بسته بندى باید با توجه به توان اقتصادىمصرف کنندگان، بسته بندى را طراحى کند. براى مثال براى خانواده هاى کمدرآمد که وجه اقتصادى مهم است، در نظر گرفتن بسته بندى با توجه به سایرافراد خانواده مناسب تر است یا با توجه به تغییر الگو و سبک زندگى در بعضىجوامع که تعداد افراد خانواده کم مى شود ارائه بسته بندى هایى که نیاز دونفر را تأمین کند مورد استقبال خواهد بود. طراح حرفه اى بسته بندى بایدتوان تحلیل دقیق خصوصیات فرهنگى کشورها و بازارهاى خرد و کلان را داشته وداراى ویژگى هاى خاصى باشد. وى علاوه بر اینکه باید درکى قوى از حجم و فرمداشته و باید گرافیست قابلى نیز باشد و در مورد تکنولوژى تولید و موادمورد استفاده در صنعت بسته بندى، آگاهى کامل داشته باشد زیرا این آگاهىباعث ارائه طرح هاى عملى و اقتصادى و ابتکارى خواهد شد.

در طراحى بسته بندى باید به نکات زیر توجه کرد:
هویت مندى:
ایناصل به قدرى مهم است که بیشتر شرکت ها سال ها طرح کالا را ثابت نگه مىدارند. چون طرح منحصر به فرد آن از لحاظ نام، مارک تجارى و ویژگى هاى طرحموجب تمایز محصول شرکت از رقبا مى شود و در حافظه بلندمدت مشتریان جاىگرفته مى گیرد. از این رو در طراحى اولیه باید دقت لازم را کرد تا بعدهانیاز به تغییر نباشد و خدشه اى بر ارتباط بصرى خریداران با محصول واردنشود.

اجزا و حفاظت و دسترسى:
هدفاصلى از تهیه بسته، حفظ و نگهدارى خواص محصولات و دسترسى راحت به محتویاتداخل بسته است. به علاوه هر یک از عوامل توزیع و مصرف نیز از بسته بندىانتظاراتى دارند،براى مثال خرده فروشان بسته بندى را نیاز دارند تا بهراحتى در معرض دید و نمایش خریداران قرار گیرد و یا در اندازه هاى متفاوتباشد تا با قدرت خرید مشتریان گوناگون متناسب باشد. مصرف کنندگان نیز نوعىاز بسته بندى را مى پسندند که به راحتى قابل حمل باشد و به راحتى بهمحتویات آن دسترسى پیدا کنند.

مقرون به صرفه بودن:هزینه بسته بندى نباید قیمت تمام شده محصول را به حدى بالا ببرد که تعداد قابل توجهى از مشتریان از خرید محصول منصرف شوند.

طراحى گرافیکى بسته بندى:گرافیکبسته بندى به سه موضوع اصلى فرم، رنگ و انتخاب خط مناسب مربوط مى شود. طراح در انتخاب این سه موضوع اصلى باید به تفاوت هاى فرهنگى بین جوامع وگروه هاى مختلف جامعه توجه کند، براى مثال بچه ها بیشتر از هر چیز به رنگتوجه مى کنند در صورتى که مردان بیشتر به شکل دقت مى کنند.

رنگ:رنگاز دوران باستان مورد توجه و تحقیق بوده است. در عصر حاضر نیز رنگ درفرهنگ هاى مختلف داراى مفاهیم گوناگون است. به طور کلى مى توان گفت رنگمشکى در سال هاى اخیر به دلیل عمیق بودن و خنثى بودن با اینکه سمبل اندوهاست در بسیارى از بسته بندى هاى لوکس مانند عطریات و... استفاده مى شود کهدرواقع یک نوع حس اشرافى را القا مى کند. رنگ سفید احساس خنکى، معصومیت،صداقت و پاکى را القا کرده و به خصوص وقتى با رنگ آبى بیاید ترکیب مناسبىرا ارائه مى کند. سبز آرام ترین رنگ هاست و در هیچ جهتى حرکت نمى کند وسمبل فرهنگ بورژوازى است که بى حرکتى را تداعى مى کند. در واقع سبز، امیدزندگى است و آبى مملو از تفکر و جدیت است. سرخ علامت شادى، نیرو، قدرتمردانگى و تحرک است. هم جدیت و هم وقار و مهربانى را القا مى کند و هر چهتیره تر مى شود جدى تر و عمیق تر و جسمانى تر مى شود و در حالت صورتىرمانتیسم و خجالتى بودن را القا مى کند. نارنجى رنگى زنانه است که زندگىروحانى درونى را القا مى کند که هر چه تاریک تر مى شود بشر را بیشتر بهسمت بى نهایت مى خواند. زرد پر سر و صداترین و خیره کننده ترین و پردوامترین رنگ است و برخلاف آبى عمق را القا نمى کند. بنفش اندیشه اى متفکر وعرفانى و رازگونه را القا مى نماید.

فرم:
شکلهای مکعب و چهارگوش به دلیل قابلیت نشان دادن مناسب ترین فرم بسته بندىاست. همچنین این فرم در قفسه به راحتى کنار هم قرار مى گیرند. در طراحىفرم، اندازه نیز از اهمیت بالایى برخوردار است. مثلاً شیشه هاى کوچک عطر،احساس با ارزش بودن را القا مى کند.

طراحى خط:یکطراح بسته بندى باید زوایه دید جامعى نسبت به خط داشته باشد که توانایى وتجربه چشم هایش در تشخیص این موضوع در نشریات و پوسترها و علائم خیابانىناشى مى شود. هر نوع از بسته بندى، نوع خاصى از خطوط را طلب مى کند. مثلاًدر جعبه هاى شیرینى و شکلات باید حروف نرم و کشیده استفاده شود تا حالتىباریک و زیبا داشته باشد. در جعبه هاى دیسک هاى کامپیوتر از حروف محکماستفاده مى شود که دوام را تداعى مى کند. در مورد محصولاتى که خواندناطلاعات آنها ضرورى است مثلاً داروها، خوانا بودن حروف مهم است و در نهایتبراى بچه ها انتخاب حروف درشت مطلوب تر است.

نتیجه:اهمیتکار روى بسته بندى، بارها و بارها اثبات شده است. در مواردى، به خصوص آنجاکه ارزش افزوده شرکت از راه بسته بندى ایجاد مى شود - مثل صنایعى کهبرپایه مونتاژ شکل مى گیرند - به صورت عینى، اثرات بسته بندى قابل رؤیتاست. در مواردى پیش آمده که با به کار بردن شیرینگ براى کالایى که درشرکتىمونتاژ مى شده، تقاضا در ماه اول صددرصد افزایش یافته است.

منبع: http://www.cafedexign.com/showthread.php?t=3679