اقدامات اوليه قبل از آغاز كسبوكار
مترجم: محمود اميني
تهيه طرح تجاري
طرح تجاري سندي از يك برنامه مشروح است كه با استفاده از كلمات و اشكال، چارچوب كسبوكار پيشنهادي را معرفي ميكند.اين طرح ميتواند برنامهاي براي شروع كسبوكار جديد يا برنامهاي براي توسعه يا تغيير مسير اساسي يك كسبوكار در حال فعاليت باشد. تهيه طرح تجاري به همان اندازه كه براي كسبوكاري با 1 ميليارد پوند سرمايه اوليه ضروري است. براي كسبوكاري كه براي آغاز فعاليت تنها نيازمند 1.000 پوند است نيز ضرورت دارد. طرح تجاري ميتواند حاميان بالقوه را متقاعد كند كه پيشنهاد شما منطقي است، همچنين برنامهريزي و نظارت بر پيشرفت كسبوكار با استفاده از اين طرح آسانتر خواهد بود.
يك طرح تجاري بايد توسط افرادي كه مسوول كسبوكار هستند و با مشاوره يك حسابدار كاردان تهيه شود.
اهداف يك طرح تجاري عبارتند از:
انتقال افكار به روي كاغذ
تامين سرمايه
نظارت بر پروژه
اهداف كليدي
هنگام برنامهريزي براي راهاندازي كسبوكار جديد، بايد نكات مختلفي را مدنظر داشته باشيد. وقتي ايده تجاري در قالب يك طرح منظم تعريف شود، وضعيت برايتان روشنتر ميشود و با دقت بيشتري ميتوانيد پروژه را ارزيابي كنيد. به علاوه، براي تكميل طرح بايد به سوالات زيادي پاسخ دهيد و يافتن اين پاسخها مستلزم تحقيق و بررسي خواهد بود. طرح تجاري كليدي است كه با آن ميتوانيد به خزانه تامينكنندگان مالي راه پيدا كنيد. بنابراين، لازم است كليه اطلاعاتي كه براي پاسخگويي به سوالات احتمالي آنها مورد نياز است در اين طرح وجود داشته باشد. همچنين ساختار و نحوه ارائه اين طرح بايد منظم و واضح و لحن ارائه مطالب نيز مجابكننده و نشانگر شور و علاقه شما به پروژه باشد. چهار جنبه كليدي زير كه حاميان به دنبال آن هستند بايد در طرح تجاري گنجانده شده باشد:
اسناد مربوط به تحقيق بازار
برنامهريزي مناسب
كنترل مالي
قابليت و تعهد مسوولان پروژه
حتي اگر براي راهاندازي كسبوكار خود نيازي به گرفتن وام نداريد، باز هم طرح تجاري تهيه كنيد، زيرا اين طرح از هدر رفتن سرمايه جلوگيري ميكند. به علاوه، پيشبينيهاي دقيق در زمينه تامين مالي كه لازمه تكميل اين طرح است، هرگونه مشكل احتمالي را از قبل نشان خواهد داد.
طرح تجاري مسيري كه كسبوكار براي سال اول (و گاهي اوقات براي يك مدت طولانيتر) بايد طي كند را مشخص مينمايد. با شروع كسبوكار معمولا كارهاي بسياري براي انجام دادن وجود دارند. گاهي اوقات اين موضوع موجب ميشود افراد به اشتباه اين مشغله را مترادف با موفقيت كسبوكار خود بدانند، اما اگر طرح تجاري داشته باشيد. ميتوانيد حداقل ماهي يك بار وضعيت خود را بررسي كنيد و ببينيد آيا طبق برنامه پيش ميرويد يا خير (به ويژه از لحاظ پيشبيني گردش وجوه نقد). اگر پاسخ منفي است، ميتوانيد دست به اقدامات اصلاحي بزنيد. هر چقدر سريعتر عمل كنيد بهتر خواهد بود.
انتخاب قالب طرح تجاري
قالبهاي مناسب براي يك طرح تجاري متعددند؛ البته اطلاعات موجود در همه آنها كم و بيش به هم شبيه است. همچنين نرمافزارهايي براي تهيه طرح تجاري وجود دارند كه پس از وارد كردن پاسخ مجموعهاي از سوالات، براي شما طرح تجاري تهيه ميكنند. البته فراموش نكنيد كه اين برنامهها با وجود برخورداري از مزايايي مانند سهولت كار، نقايص آشكاري مانند عدم انعطافپذيري نيز دارند.
بزرگترين خطر استفاده از اين برنامهها در اين است كه كارآفرين آينده را به اندازه كافي به چالش نمياندازند.
شكل عمومي طرح شامل يك جلد، چند صفحه متن تايپ شده و ضمائم است. گاهي اوقات، طرح تجاري به اسنادي براي تاييد اطلاعات متن نياز دارد كه ميتوان آنها را همراه با بقيه صفحات يا به صورت جداگانه به طرح ضميمه كرد.
جلد مناسب بايد به سند شما ظاهري حرفهاي بدهد. اطلاعات روي جلد شامل اين موارد است: نام مسوول مسوولان پروژه، نام پيشنهادي يا فعلي كسبوكار (اگر نشاني تجاري وجود ندارد، نشاني منزل مالك را بنويسيد) و نام و نشاني حسابدار (البته در صورتي كه حسابدار نقش مهمي در تهيه طرح تجاري داشته باشد).
بهتر است تاريخ طرح جديد باشد. ميتوانيد هر بار كه طرح تجاري خود را به فرد جديدي ميدهيد، نسخهاي جديد از آن را با تاريخ روز پرينت بگيريد يا سند را بدون تاريخ بگذاريد. اگر تاريخ روي طرح قديمي باشد، خواننده تصور ميكند فرد ديگري قبلا آن را رد كرده است.
خلاصه و فهرست مطالب
خلاصه شامل يك صفحه مطلب حاوي عناوين كليدي موجود در طرح تجاري است و به خواننده اجازه ميدهد كه در يك نگاه چكيده طرح را از نظر بگذراند. هرچه طرح بزرگتر باشد، بر اهميت اين صفحه افزوده خواهد شد. يك طرح تجاري با بيش از حدود ده صفحه، بعد از خلاصه يك فهرست مطالب نيز دارد. در اين فهرست شماره صفحات ذكر ميشود و خواننده ميتواند بلافاصله عنوان مورد نظر خود را پيدا كند.
مقدمه
مقدمه، متن واضح و شفافي است كه ماهيت كسبوكار پيشنهادي را مشخص ميكند. در طرح يك توليدكننده بايد وضعيت فعلي ساخت محصول (و در صورتي كه توليد محصول از قبل آغاز شده) تاريخ عرضه اوليه و تعداد كالاهاي فروخته شده نيز ذكر شوند. در طرح مربوط به يك كسبوكار خدماتي مواردي از قبيل خردهفروش يا عمدهفروش بودن مشخص شود. اگر مراحل متعدد توسعه پيشبيني شدهاند، بايد اين موارد را نيز ذكر كرد.
سوابق كسبوكار
ذكر سوابق كسبوكار تنها زماني ضروري خواهد بود كه يك كسبوكار در جريان در معرض فروش باشد يا يك بنگاه فعال قصد توسعه يا تغيير مسير عمدهاي از فعاليتهايش را داشته باشد.
در اين بخش، تاريخ آغاز فعاليت كسبوكار (در مورد شركتهاي با مسووليت محدود، اين زمان معمولا تاريخ تشكيل است) و رخدادهاي مهم اخير در تاريخچه كسبوكار ذكر ميشود. به علاوه، متن سوابق كسبوكار در برگيرنده آخرين حسابها و نكاتي درباره وضعيت مالي فعلي كسبوكار است براي پروژههاي بزرگتر احتمالا حسابهاي سه سال آخر بنگاه موردنياز است.
تحقيق بازار
در اغلب موارد اين بخش بسيار مهم از طرح تجاري بايد حداقل يك صفحه و براي پروژههاي بزرگتر بسيار بيش از اين مقدار را به خود اختصاص دهد. اين قسمت از طرح خلاصهاي از يافتههاي تحقيق بازار (شامل مشتريان هدف، اندازه بازار و همه پيشبينيهايي كه در مورد آن داريد)، ميزان حساسيت بازار به قيمت و توصيف رقبا همراه با نقاط قوت و ضعف آنها را در بردارد. ويژگيهاي سياست قيمتگذاري را ميتوان در قسمت تامين مالي در صفحات بعد گنجاند.
در پروژههاي بزرگتر، وجود يك گزارش مستقل تحقيق بازار موجب اعتبار بخشيدن به طرح خواهد شد. اين گزارش به طرح تجاري ضميمه و در متن بهعنوان يك بخش ضروري از آن ياد ميشود.
تبليغ و ترويج
جزئيات اقدامات برنامه ريزي شده براي تبليغ و ترويج و ذكر هزينهها اين بخش را تشكيل ميدهند. در بعضي از موارد اين بخش يك صفحه يا بيشتر از يك صفحه را به خود اختصاص ميدهد.
محل كسب
اين بخش با بيان نوع محل موردنياز (دفتر، فروشگاه، واحد صنعتي و غيره) و مساحت زيربنا شروع ميشود. همچنين، موقعيت مكاني و موارد ديگري مانند محوطه بزرگ ويژه بارگيري در اين بخش ذكر ميشوند. اگر محل كسب از قبل تعيين شده، بايد در طرح به اين نكته اشاره كرد. همچنين بايد مشخص شود كه آيا محل كسب خريداري ميشود يا استيجاري است. طول مدت اجاره، تاريخ اجاره بعدي، گزارشهاي مالياتي (اگر اطلاعي از آن داريد) و اينكه آيا حق بيمه ساختمان در اجاره گنجانده شده است يا خير نيز از جمله مواردي هستند كه بايد قيد شوند.
كاركنان
در اين بخش شرايط مالك / مالكين يا مدير / مديران ذكر ميشود و جزئيات سن، صلاحيتها، داراييهاي شخصي (معمولا مالكيت اماكن)، رابطهاي تجاري ديگر و از همه مهمتر هرگونه تجربه مرتبط اين افراد مشخص ميشود.
براي پروژههاي مهم، ضميمه كردن سوابق كامل شغلي اين افراد ضروري است. طرح بايد تعداد كاركنان موردنياز نيمهوقت يا تمام وقت خود براي راهاندازي كسبوكار و همچنين امكان افزايش اين افراد در آينده را مشخص كند. به علاوه، مهارتهاي موردنياز، دستمزد احتمالي و آموزشهاي لازم براي اين افراد نيز بايد ذكر شوند. در بعضي پروژهها در اين بخش به پيشرفتهاي مرحله به مرحله همزمان با توسعه و گسترش كسب و كار نيز اشاره ميشود.
تجهيزات و وسايل نقليه
اين بخش درباره تجهيزات موردنياز براي اداره كسب و كار،خريد فوري يا اجاره آنها و دست دوم يا نو بودن تجهيزات خريداري شده بحث ميكند. همچنين، ميتوان عرضهكنندگان تجهيزات را نيز معرفي كرد. به ويژه در صورتي كه تجهيزات گرانقيمت يا متعدد باشند، فهرست كردن آنها در بخش ضمائم طرح مفيد خواهد بود. نيازمنديهاي مربوط به حمل و نقل هم بايد در اين بخش ذكر شوند، زيرا يك كاميون يا اتومبيل سواري معمولا بخش مهمي از هزينههاي اوليه و جاري يك پروژه را به خود اختصاص ميدهند. در صورت نياز به نوع وسيله نقليه، نقش آن در كسب و كار، چگونگي تامين هزينه خريد و مسافتي كه احتمالا در سال خواهد پيمود اشاره كنيد.
عرضهكنندگان (و پيمانكاران فرعي)
بسياري از كسب و كارها براي تامين مواد خام، كالا، قطعات يا خدمات به كسب و كارهاي ديگر وابستهاند. هرگونه اشكال در تامين اين نيازها ممكن است منجر به بروز فاجعه شود. مراقب «تك منبع بودن»- يعني وابستگي شديد به يك عرضهكننده- باشيد. اين بخش از طرح تجاري شامل مطالبي درباره عرضهكنندگان و پيمانكاران فرعي (كه مالك قصد استفاده از آنها را دارد) و نكاتي درباره بحثها و مكاتباتي كه با آنها انجام شده يا ميشود خواهد بود.
جنبههاي قانوني
در اين بخش به قوانين و مقرراتي كه ميتوانند روي كسبوكارشما تاثير قابل توجهي داشته باشند، اشاره ميشود. اگر به مجوز نياز داريد لازم است منبع صادركننده مجوز، هزينه، تاخير احتمالي و ملاكهايي كه بايد رعايت شوند را ذكر كنيد. همچنين، بايد به هرگونه تاخير احتمالي و مذاكرات با مسوولان ذيربط شهرداري براي تعيين وقت ملاقات نيز اشاره كرد.
كليه زمانبنديهاي پيشبيني شده، به ويژه جنبههاي وابسته به زمان يا مواردي كه زمان در آنها از اهميت حياتي برخوردار است بايد ذكر شوند. به عنوان مثال، شايد توليدكنندهاي قصد داشته باشد در يك نمايشگاه مهم محصولي را به بازار معرفي كند. در اين مورد، تاريخ برپايي نمايشگاه بايد ذكر شود.
تهيه طرح تجاري
تامين مالي
اين بخش را ميتوان به چند قسمت تقسيم كرد:
قيمتگذاري: در اين قسمت به نحوه قيمتگذاري محصول يا خدمت، شرايط اعتباري ارائه شده و «سود افزوده» يا «سود ناخالص» احتمالي (سود ناويژه) اشاره ميشود. معمولا هنجارهاي صنعت مورد نظر و ميزان حساسيت قيمت (اگر جاي ديگري به آنها اشاره نشده باشد) در اين قسمت ذكر ميشوند.
پيشبيني گردش وجوه نقد: اين موضوع در قسمتهاي پاياني طرح تجاري خواهد آمد، اما ذكر آن در اينجا هم امكانپذير است. در اين قسمت ويژگيهاي قابل توجه پيشبيني و مفروضاتي كه پيشبيني بر پايه آنها انجام شده ذكر ميگردد.
ارزيابي ريسك پروژه: در اين قسمت مخاطراتي كه كسبوكار را تهديد ميكنند به صورت كمي بيان ميشوند. ريسكهاي بالقوه عبارتند از: يك رقيب جديد، تغييرات در قوانين و مقررات، مشكلات تامين كالا يا مواد خام، تغيير شرايط در كشورهاي خارجي، نوسانات نرخ ارز، بيماري، سيل يا آتشسوزي گسترده. ريسك رايجتر اين است كه كسب و كار به كل فروش پيشبيني شده دست پيدا نكند.
پيشبيني گردش وجوه نقد را يك بار ديگر با فرض 20 (يا 30) درصد فروش كمتر با همان مقدار هزينه بالاسري انجام دهيد. ميتوانيد در اين قسمت به اين مطلب اشاره كنيد و پيشبيني جديد گردش وجوه نقد (با فروش كمتر) را در بخش ضمائم طرح بياوريد. به علاوه، در اين قسمت برنامههاي احتياطي براي رويارويي با موانع نيز ذكر ميشوند (به عنوان مثال، كسب و كار به هنگام بيماري مالك يا مالكين در اختيار چه كسي قرار ميگيرد).
نيازمنديهاي تامين مالي: در اين قسمت (كه معمولا بند پاياني يا ماقبل پاياني است) كل پول مورد نياز براي پروژه، مبلغي كه مالك يا مالكين تامين ميكنند و نياز يا عدم نياز پروژه به وام به صورتي شفاف و خالي از ابهام ذكر ميشود. نيازمندي به وام بايد به بخشهاي سرمايه سهام (براي شركتهاي با مسووليت محدود)، وامهاي بانكي و تسهيلات اضافه برداشت تقسيم شود. به علاوه، طرح بايد به طوري كلي موارد مصرف وام را مشخص كند.
دستمزد متخصصان: اين مبالغ بايد تا حد ممكن برآورد شوند.
ضمائم
اين بخش در پايان طرح تجاري ميآيد. ضمائم بسته به نوع و مقياس كسب و كار تغيير ميكنند؛ اما به طور كلي شامل موارد زير هستند:
هزينههاي سرمايهاي آغاز كار: در مواردي كه هزينهها قابل توجه هستند، ذكر جزئيات هزينههاي آغاز كار به اين شكل بسيار مفيد است.
حساب سود و زيان برآورد شده: ذكر اين موضوع براي پروژههاي كوچك مطلوب و براي پروژههاي ديگر ضروري است. اين بخش را گاهي به نام حساب سود و زيان پيشبيني شده يا پيشبيني Pو Lميشناسند. اين بخش معمولا توسط حسابدار تنظيم ميشود و خلاصه مهمي از هزينههاي بالاسرياي كه كسب و كار با آنها روبهرو خواهد شد و سودي كه بايد به دست آورد را در اختيار خواننده قرار ميدهد.
پيشبيني گردش وجوه نقد: اين بخش براي كليه پروژهها ضروري است
ترازنامه برآورد شده: اين بخش داراييهاي برآورد شده و بدهيهاي كسب و كار را فهرستبندي ميكند و براي هر پروژه بزرگ ضروري است.
حسابهاي تجاري: اين بخش تنها زماني ضروري است كه قصد خريد يك كسب و كار ديگر يا توسعه كسبوكار خود را داشته باشيد.
دادههاي فني: اين بخش فقط در صورت لزوم و اغلب توسط بنگاههاي توليدي در طرح گنجانده ميشود.
تحقيق بازار: تنها وقتي كه تحقيق مستقلا انجام شده يا حجم زيادي دارد، اين بخش را در بخش ضمائم بگنجانيد.
كاتالوگها، آگهيها، اعلاميهها، نمودارها و عكسها: در اين بخش هر چيزي كه ميتواند از طرح پشتيباني كند را بگنجانيد.
پيشبيني گردش وجوه نقد
پيشبيني گردش وجوه نقد معمولا با استفاده از برنامه كامپيوتري صفحه گسترده تهيه ميشود. پيشبيني گردش وجوه نقد يكي از بخشهاي كليدي طرح تجاري است. معناي اين عبارت از نام آن مشخص است: پيشبيني مقدار وجه نقدي كه معمولا به داخل و خارج كسب و كار جريان پيدا ميكند. اين پيشبيني معمولا براي 12 ماه است، اما براي پروژههاي مربوط به آينده دور اين پيشبيني ممكن است براي دورههاي 24 يا 36 ماهه صورت بگيرد. در چنين مواردي پيشبيني سال دوم و سوم معمولا براساس دورههاي 3 ماهه انجام ميشود، زيرا بعيد است بتوان با دقت بيشتري عمل كرد.
تهيه پيشبيني گردش وجوه نقد به برآوردها و فرضياتي نياز دارد. شما بايد اين برآوردها و فرضيات و همچنين واقعيات ناخوشايندي كه از تحقيق به دست آوردهايد را در تهيه طرح تجاري در نظر داشته باشيد.
به ندرت ممكن است پيشبيني گردش وجوه نقد بار اول صحيح ازآب دربيايد. البته اين موضوع از اهميت پيشبيني نميكاهد، زيرا روند تهيه پيشبيني گردش وجوه نقد شما را مجبور ميكند با واقعيتها روبهرو شويد و در مورد آنها تصميمگيري كنيد. پيشبيني گردش وجوه نقد ابزار مهمي براي برنامهريزي و كنترل سرمايه مطرح است، زيرا شما ميتوانيد به طور مرتب (حداقل ماهانه) آن را بهروز كنيد. همچنين ميتوانيد با وارد كردن ارقام مختلف شرايط متفاوت را بسنجيد.
منبع: كتاب راهاندازي و توسعه كسب وكار
منبع: دنياي اقتصاد