منطقه طلایی مدیریت

راهکارهای کاهش تنش برای کارکنان نوبتکار

راهکارهای کاهش تنش برای کارکنان نوبتکار

سیستم نوبتکار ی عبارت است از دوره های زمانی که در24 ساعت روز که افراد به کار مشغول هستند یعنی 8 ساعت شیفت صبح 8ساعت شیفت عصر و 8ساعت شیفت شب و یا دو شیفت 12 ساعته. این سیستم در بخش تولید در جاهایی که نظام تولیدی پیوسته است . مانند پالایشگاهها –صنایع پتروشیمی – کارخانه های سیمان و.... ودر بخش خدمات مانند بیمارستانها ونیروی انتظامی ... به کار می رود .
شیفت های کاری به دو صورت ثابت و چرخشی است . در نوبت کاریهای کشور های آمریکا و کانادا حدود 42 درصد افراد نوبتکار از سیستم نوبتکاری چرخشی استفاده می کنند . طبیعی است در نوبتکاری ثابت عده ای همیشه شب کار خواهند بود و این مضرات زیادی برای آنها به همرا خواهد آورد .محدودیتها و اقتضائات خاص نوبتکار باعث شده تا هر کسی دراین سیستم دوام نیاورد و مدیران را بر آن داشته تا در مورد بهبود وضعیت و شرایط شغلی افراد به فکر فرو رفته و راهکار هایی را ارائه دهند.
در این سیستم ها –خستگی- واماندگی-کسالت –انزوا –امراض روحی وروانی و بیماریهای جسمی و بسیاری مسائل دیگر شایع ورایج است .
ما نباید فراموش کنیم که کار شیفتی دارای معایب و مضراتی هم دارد که به طور خلاصه می توان آنها را به صورت زیر بر شمرد :
الف ) شیفت ثابت : در اینگونه موارد عدهای دائما نوبتکاری شبانه خواهند بود و کارهای شبانه ساعت بیولوزیک بدن را –که زمان خواب –زمان غذا خوردن و زمان استراحت را تعیین می کند واین وضعیت عوارض بسیاری دارد. از طرف دیگر بر اختلال در سیستم خواب افراد برنامه ارتباطات با خانواده ودیگر اقوام وآشنایان نیز مختل می شود . کم خوابی کم اشتهایی و بیماریهای قلبی و حالت انزوا و گوشه گیری از دیگر علایم مشا هده شده در بین شب کاران است .
ب) شیفت متغیر و چرخشی : دو نوع شیفت چرخشی داریم 1-: شیفت چرخشی جلو کرد که به صورت شیفت صبح شیفت عصر شیفت شب می چرخد و 2-شیفت عقب کرد که عکس حالت اول انجام می گیرد .
مطالعات نشان می دهد رضایت شغلی و راحتی کارکنان در سیستم چرخش جلو کرد بیشتر از عقب کرد است . در کل در این سیستم ها همه افراد نوبتکار به نحوی در مشکلات سهیم می شوند و تبعات منفی شیفت ثابت و جود ندارد. اما از طرف دیکر مشکلات عدیدهای چون به هم خوردن ریتم شبانه روزی –تنش عوارض بهداشتی ایمنی و کم خوابی را نیز به همراه دارد .
به هرحال در هر نوبت کاری معایب و مزایایی دارد و مدیر باید بر اساس تصممیم گیری و اهداف یکی را بر گزیند .و بطور کلی پارهای از مشکلات به ساختار سازمانی و شرایط محیط کار و تناسب آن با سیستم نوبتکاری بر می گرددو مدیر می تواند به راحتی آنها را با اتخاذ و تدابیری ازبین ببرد و مدیر اندر نظامهای نوبتکار این عوامل و منافع استرس را شناخته و آنها را رفع وبا کنترل کنند. عوامل بوجود آورنده تنش به دو دسته 1- فیزیکی و2- سازمانی تقسیم می شود:
1)عوامل تنش زا جسمی وفیزیکی : شامل صداو دمای بیش از حد پایین که لرزشهایشدید ویا حتی سیستم شیفتی چرخشی و متغیر می شود.
2) عوامل تنش زا سازمانی : شامل مواردی چون خستگی ویکنواختی و عدم تنوع در کار وعدم رضایت شغلی عدم امنیت شغلی ابهام در مئسولیت انزوا میزان ریسک و خطر شغل است .
اگر بخواهیم به صورت بسیار خلاصه عوارض و تبعات بهداشتی و ایمنی ناشی از بروز و دوام تنشهای شدید و مزمن در بین کارکنان را بر شماریم می توان گفت :بیماریهای قلبی وفشارخون بالا و امراض گوارشی و جوشهای پوستی و تنگی نفس و اختلا لات عصبی و روانی عدم تعادل در بر قراری ارتباطات سودمندوخستگی واماندگی غیبت و جابجایی اعتیاد به موادمخدر و مشروبات الکلی افزایش ضایعات و تصادفات در کار نمونه هایی است که مانع از تحقق اهداف سازمان و افراد می شوند .
در رابطه با استرس کاری چند نکته قابل توجه است :
الف)در شناسایی تنش شغلی چند عوامل زیر باید مد نظر باشد :
1-    عوامل و علل تسهیل کننده تنش
2-محل بروز استرس
3-تناوب و شدت عوامل تنش زا
4- گستردگی مشکل
ب)درشناخت و تشخیص تنش شغلی به شاخصهای چون میزان بیماری مرخصی های پزشکیو نرخ جابجایی و گزارشهای ایمنی و بهداشت و خطرات شعلی باید توجه کرد .
ج)همکاری مدیران و کارکنان در کنار هم برای از بین بردن مشکلات .
د)لازمست هر چند ماه یکبار ارزیابی دقیقی از و ضعیت پرسنل نوبتکاری و مشکلات ایشان بعمل آید .
حال با توجه به عوامل تنش زا در سازمانه و پشنهادهای برای مدیران در رابطه با بر طرف کردن یا کاهش تنش و مشکلات در سیستم نوبتکاری می توان داشت که از طریق آنها نه تنها شرایط شغلی و ارتقاو بهبود یابد بلکه رضایت شغلی کارکنان بخش عملیاتی و نوبت کاری بالا رود ار این حیث ما به بیان مشکلات سیستم های نوبتکاری پرداخته و راه حلهایی را نیز پشنهاد می کنیم .
1-    خستگی : در 88 در صد شرکتهای نوبتکار آمریکا و کانادا خستگی و افسردگی ناشی از کار جز مشکل ذکر شده است این عامل که ناشی از یکنواختی عدم تحرک تکرا ی بودن کار نیاز به دقت زیاد تنش زا بودن کار است .
2-    عوارض جسمی : که ناشی از به هم خوردن چرخه شبانه روزی کارکنان است و در نوبتکار یهای چرخشی نیز دیده می شود عبارتند از :بیماریهای قلبی، ناراحتیهای گوارشی مانند کم اشتهایی زخم معده و دیابت و غیره

تهیه و تنظیم : معصومه رستگارنیا و علیرضا قزلسفلو

• < قبلی
• بعدی >