منطقه طلایی مدیریت

نوآوري در گرو مداومت و تمرکز است

نوآوري در گرو مداومت و تمرکز است

روزنامه دنیای اقتصاد

نوشته سياوش ملکی‌فر

عضو هيات مديره انديشکده آصف

( این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید )

بخش دوازدهم

يکي از آفت‌هايي که دامنگير فرايند نوآوري در برخي شرکت‌هاي ايراني است، از اين شاخه به آن شاخه پريدن‌ در حوزه پژوهش است.

مرحوم وفا غفاريان، از صاحب‌نظران مديريت راهبردي، در کتاب «استراتژي اثربخش» خود اشاره مي‌کند که «جان و جوهره راهبرد، تمرکز است.» از انيشتين نيز نقل کرده‌اند که «من هوش خوبی ندارم، فقط روی مشکلات زمان زيادي می‌گذارم.... ياد بگيريد که تمام حواستان را بدهيد به کاری که در حال حاضر انجام می‌دهيد... اين تفاوت پيروزي و شکست است.»

نياز به تمرکز در فرآيند نوآوری اهميتی دوچندان می‌يابد. شرکت‌ها پس از سال‌ها پژوهش و دست‌وپنجه نرم کردن با چالش‌های فنی پيش روی خود به آرامی بر آن حوزه چيره می‌شوند و به مرز نوآوری می‌رسند. اين نوآوری‌ها در ابتدا تدريجی و اندک است و در صورت مداومت می‌تواند به نوآوری‌های انقلابی بينجامد. اما به‌رغم همه آموزه‌هاي مديريتي مبني بر ضرورت تمرکز و پرهيز از اقدامات جسته ـ گريخته و بي‌برنامه، برخي شرکت‌ها به دلايل گوناگون در حوزه پژوهش از دو عنصر کليدي «مداومت» و «تمرکز» دور می‌شوند.  اين پديده به‌ويژه در شرکت‌هاي کوچک و متوسط بيشتر به چشم مي‌خورد، زيرا شرکت‌هاي بزرگ غالبا منابع کافي براي پروژه‌هاي بلندمدت پژوهش را در اختيار دارند، اما شرکت‌هاي کوچک و متوسط با دو محدوديت جدي مواجهند: نخست محدوديت منابع مالي و دوم، محدوديت منابع انساني، چه از بعد کمي و چه کيفي.

در اين شرکت‌ها، پژوهش بيشتر معطوف به حل مشکلات عملياتی است و به همين دليل، منابع محدود پژوهشی در پی مشکلات متنوع شرکت در نوسانند. در نتيجه، واحدهاي پژوهشی اين گونه شرکت‌ها بعد از کمي سروکله‌زدن با يک مساله، آن را رها کرده و به سراغ مساله بعدي مي‌روند. چه بسا آنها بارها در مسير پژوهش، تا حد قابل توجهي به مرز نوآوری و حل مساله نزديک شده باشند، اما آن را کنار گذاشته و به موضوع يا مساله تازه‌اي پرداخته‌اند.

در شرکت‌های پيشتاز در نوآوری، هر پژوهشگر/گروه پژوهشي، عموما بر يک حوزه، مساله يا موضوع خاص نوآورانه متمرکز است و ماه‌ها و حتي سال‌ها، حول و حوش همان موضوع به پژوهش مي‌پردازد. هر پژوهش دنباله پژوهش قبلي در جهت کمک به بهبود محصولات و فرآيندهای شرکت است. البته منابع پژوهش در آن شرکت‌ها هم محدود است. بنابراين، آنچه بسيار مهم است انتخاب حوزه‌های فنی مناسب برای تمرکز پژوهش است. اين کار البته بسيار دشوار و نيازمند شناخت دقيق بازار و حوزه فنی مورد نظر نه تنها در زمان حال، بلکه در افق زمانی ميان و بلندمدت است.

 بی‌شک، از آنجا که انتخاب حوزه تمرکز پژوهش به معنای صرف‌نظر کردن از برخی زمينه‌های ديگر و فرصت‌های نهفته در آنهاست، با ريسک فراوان همراه است. علم مديريت نوآوری در اين زمينه می‌تواند بسيار سودمند واقع شود؛ چرا که ابزارهای بسيار ارزشمندی برای کمک به انتخاب بهتر حوزه‌های پژوهشی در پيوند با محصولات و بازارهای کنونی و آينده شرکت‌ها در اختيار قرار می‌دهد.

در شرکت‌هاي ايراني نيز می‌توان نمونه‌های درخشانی از تمرکز پژوهشي را مشاهده کرد. شرکت‌هايي که با پرهيز از شاخه به شاخه پريدن در نهايت وارد کارزار نوآوري فناورانه شده‌اند. پارسا پليمر شريف، از شرکت‌هاي دانش‌بنيان ايراني در حوزه آميزه‌هاي پليمري، يکي از همين شرکت‌ها است که تمرکز و مداومت آن در حوزه پژوهش دستاوردهای ارزشمندی برايش رقم زده است.

پارسا پليمر در طول چند سالي که از پايه‌گذاری آن مي‌گذرد، در بازار آميزه‌های پليمري موفقيت چشمگيری داشته است که اين توفيق را مي‌توان تا اندازه زيادي به تمرکز و مداومت پژوهشي در حوزه‌ای خوش‌آتيه نسبت داد. شروع اين پژوهش البته به 10 تا 15 سال پيش از پايه‌گذاری شرکت و در آزمايشگاه‌های دانشگاه صنعتی شريف بازمی‌گردد. اين پژوهشگران (بنيان‌گذاران شرکت) در طول اين سال‌ها اجازه ندادند تا انواع و اقسام فرصت‌هاي پيراموني ـ از انجام پروژه‌هاي پژوهشی به سفارش صنايع و کارخانه‌ها گرفته تا تصدي پست‌هاي مديريتي در دانشگاه ـ آنها را از مسير متمرکز پژوهشی خود منحرف کنند. اگر چه اين تمرکز و مداومت، چالش‌هايي گوناگون (از تامين مالي گرفته تا تجهيزات و...) را در پی داشته است، اما دست آخر به تقويت فرآيند نوآوری اين شرکت انجاميده است. تا آنجا که امروزه اين شرکت توانسته نشان شايستگي در مديريت فناوري و نوآوري در سال 1392 را هم به دست آورد.

در انتها بايد يادآور شد که گرچه مداومت و تمرکز دو ويژگي بايسته فعاليت‌هاي پژوهشي است، اما اصرار بر موضوعاتي که تاريخ مصرف آنها گذشته و به اصطلاح «منسوخ» شده‌اند يا توجيه اقتصادي آنها با نگاه آينده‌نگرانه به بازار زير سوال باشد، از خطرات مهم در زمينه پژوهش به شمار می‌رود. به ويژه آنکه گاهی پژوهشگران به دليل علايق شخصی بر ادامه پژوهش در حوزه خاصی پاي مي‌فشارند و منابع مالي شرکت را تلف مي‌کنند. بنابراين بايد با به‌کارگيری ابزارهای علم مديريت نوآوری مطمئن شد که تمرکز و مداومت در پژوهش همسو با راهبرد نوآوري شرکت است، در غير اين صورت ممکن است اثر معکوس داشته باشد و منابع محدود سازمان را هدر دهد.

• < قبلی
• بعدی >